Een reisverhaal van Marion Korevaar
Ik wandelde van Laredo in Cantabrië naar Santiago de Compostella in Galicië. Dat is een afstand van 577 kilometer. Ik was niet de enige. Elk jaar bereiken zo’n 300.000 pelgrims Santiago de Compostella. Dat zijn ongeveer evenveel mensen als de stad Utrecht aan inwoners telt. Wie zijn die pelgrims eigenlijk? Welke pelgrimsroutes kun je kiezen en hoe kies je de pelgrimsroute die bij jou past?
In 2017 arriveerden ongeveer evenveel mannen als vrouwen in Santiago de Compostella. Een overgrote meerderheid van de pelgrims, 93%, bereikte de stad per voet. 21.933 pelgrims kozen voor een fiets, maar ook de keuze voor een paard of een rolstoel behoorde tot de mogelijkheden.
Mijn indruk is dat veel pelgrims een vorm van bezinning zoeken
Van oudsher is de motivatie voor de voettocht een religieuze. De legende is dat het graf van de apostel Jacobus zich in Santiago bevindt. De pelgrimsroutes worden in Nederland daarom ook Jacobswegen genoemd. Tegenwoordig onderneemt 43% de tocht uit religieuze overwegingen, 47% uit religieus/culturele overwegingen en 9% uit culturele overwegingen. De enquête biedt geen andere antwoordmogelijkheden dan deze drie. Mijn indruk is dat veel pelgrims een vorm van bezinning zoeken. Zelf heb ik daarom het hokje religieus/cultureel aangevinkt. Ik denk echter dat bezinning niet voor elke pelgrim een religieus aspect hoeft te bevatten.
Onderweg kun je pelgrims van alle leeftijden tegenkomen: 28% is jonger dan 30 jaar, 55% is tussen de 30 en 60 jaar oud en 17% is ouder dan 60 jaar. De oudste pelgrim die ik tegenkwam was 83 jaar. Elke pelgrim die tenminste 100 kilometer heeft afgelegd tot aan Santiago de Compostella heeft de pelgrimstocht volbracht. Dat is terug te zien in de statistieken. Ongeveer 25% van de pelgrims kiest Sarria, een stad in de buurt van het 100-kilometerpunt, als startpunt. De overige 75% vertrekt vanaf een willekeurig ander punt.
De bekendste route is de Camino Francès. Al in de 12e eeuw verscheen van deze route een ‘reisgids’, de Codex Calixtinus. De route start in Saint-Jean-Pied-de-Port aan de Franse kant van de Pyreneeën en loopt via Roncesvalles aan de Spaanse kant van het gebergte naar steden als Pamplona, Burgos en Léon. De route biedt veel voordelen. Zo zijn de voorzieningen berekend op veel pelgrims. Onderweg kom je bijvoorbeeld niet alleen om de 5 kilometer een gemeentelijke herberg tegen, maar ook luxere guesthouses en pensionnetjes. Ook vind je langs de route cafeetje en waterpunten.
Daarnaast staat de Camino Francès bekend om de hechte band die ontstaat tussen pelgrims, ook wel caminofamilies genoemd
Een ander voordeel is dat je je rugzak niet hoeft mee te slepen. Je kunt ervoor kiezen om je bagage te laten vervoeren naar de volgende locatie. Zo is de route voor iedereen toegankelijk. Daarnaast staat de Camino Francès bekend om de hechte band die ontstaat tussen pelgrims, ook wel caminofamilies genoemd, en is het mogelijk om regelmatig een mis te bezoeken. Als je houdt van veel ruimte en stilte, zou je een andere route kunnen overwegen of kunnen kiezen voor het laagseizoen tussen eind oktober en half maart. Ongeveer 60% van de pelgrims kiest voor deze route.
De Camino del Norte wordt ook wel de noordelijke kustweg genoemd. Ook deze route werd al in de middeleeuwen gebruikt. De route begint in Irun en loopt via steden als San Sebastiaan, Bilbao, Santilliana del Mar, en Gijon naar Santiago de Compostella. Ik hoefde niet lang na te denken over mijn keuze voor deze route. Eigenlijk heb ik me laten overtuigen door de afbeeldingen die ik te zien kreeg toen ik Camino del Norte googelde. De noordkust van Spanje biedt namelijk prachtige stranden, idyllische kustplaatsjes en een waanzinnig uitzicht op de Picos de Europa.
Daarnaast is het in het noorden van Spanje in de zomer niet zo warm en is het eten heel lekker. Een nadeel van deze camino is dat je relatief vaak over verharde paden wandelt en dat het lastig kan zijn om accommodatie te vinden in de zomer. Bij Villaviciosa splitst de route. Je kunt dan de Camino del Norte vervolgen richting Gijon of afbuigen naar Oviedo, het beginpunt van de Camino Primitivo
De Camino Primitivo is de oudste, gedocumenteerde pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. Nadat de overblijfselen van apostel Jacobus waren geïdentificeerd, reisde koning Alfonso II van Asturië met zijn gevolg van Oviedo naar Santiago om de apostel te eren. Alfonso liet vervolgens kastelen bouwen langs de route en droeg zijn ridders op de weg te bewaken, zodat pelgrims veilig konden reizen. De Camino Primitivo heeft de reputatie de meest primitieve en ruige camino te zijn. Het letterlijke en figuurlijke hoogtepunt van de tocht is de Hospitalesroute.
Het aantal pelgrims dat voor deze route kiest is minder dan 5%. Daarnaast kom je onderweg weinig ‘gewone’ vakantiegangers tegen
De route loopt door de bergen en wordt Hospitales genoemd, omdat langs het pad ruïnes staan van drie pelgrimsziekenhuizen. Voordelen van de Camino Primitivo zijn de mooie berglandschappen, de onverharde paden en de rust. Het aantal pelgrims dat voor deze route kiest is minder dan 5%. Daarnaast kom je onderweg weinig ‘gewone’ vakantiegangers tegen. De voorzieningen zijn echter daardoor beperkt. Zo voelde ik me een dag niet zo lekker, maar moest ik toch 27 kilometer wandelen, omdat er onderweg geen accommodatie was. Ook kun je niet altijd kiezen tussen een gemeentelijke herberg, albergue municipal, en een commercieel hostel. De gemeentelijke herbergen worden gesubsidieerd door de Spaanse overheid. Vaak slaap je dan in een, soms gammel, stapelbed in een klooster of een oud schooltje. Als je houdt van berglandschappen en het niet erg vindt om af te zien, is de Camino Primitivo zeker een aanrader.
De Camino Portuguès begint, niet heel verrassend, in Portugal. Deze route was in de 12e eeuw al heel populair bij pelgrims en wordt ook nu nog vaak gewandeld. Na de Camino Francès is dit zelfs de meest gekozen pelgrimsroute. Het kustpad dat vanaf Porto naar Santiago de Compostella loopt heeft zeker bijgedragen aan de populariteit van deze route. De echte diehards kiezen echter Lissabon als beginpunt. Neem dan wel een goede kaart mee, want de gele routepijlen zijn tussen Lissabon en Porto niet altijd duidelijk aanwezig. Net als de Camino del Norte biedt de Camino Portuguès prachtige kustlijnen, schattige vissersdorpjes en historische stadjes. Wel is de Camino Portuguès iets duurder, omdat het Portugese deel van de route minder gesubsidieerde, gemeentelijke herbergen telt.
Net als de Camino del Norte biedt de Camino Portuguès prachtige kustlijnen, schattige vissersdorpjes en historische stadjes
Houd je niet echt van veel stijgen en dalen, dan is de Camino Portuguès een interessant optie: de route telt minder hoogtemeters dan de Camino del Norte. En wil je graag eens een pelgrimsroute wandelen, maar heb je geen overvloed aan vakantiedagen, dan biedt het Spaanse grensstadje, Tui, een mooi startpunt. Vanaf Tui is het nog ongeveer 100 kilometer wandelen tot aan de kathedraal in Santiago.
Deze camino hoort eigenlijk niet in dit lijstje thuis. De route leidt niet naar Santiago de Compostella, maar naar ‘het einde van de wereld’, Cabo Finisterre. De kaap is één van de meest westelijke punten van Spanje en trok al mensen die op zoek waren naar zingeving of spiritualiteit, voordat het christendom zich in Spanje vestigde. Pelgrims die Santiago hebben bereikt, lopen soms als toegift naar Cabo Finisterre en verbranden daar hun schoenen en wandelkleding. Van Santiago de Compostella naar Finisterre is het nog 88 kilometer wandelen. Zelf had ik niet genoeg wandeldagen over, maar als ik nog eens naar Santiago wandel, loop ik zeker door naar deze bijzondere plek.
Het gezegde ‘alle wegen leiden naar Rome’ geldt zeker ook voor Santiago de Compostella. Als pelgrim kun je uit nog veel meer routes kiezen dan ik in dit artikel heb beschreven. Zelf heb ik in mijn keuzeproces gebruikgemaakt van twee sites: www.caminodesantiago.me en www.gronze.com. De eerste site is een Engelstalig forum waarop heel veel tips en ervaringen worden uitgewisseld. De tweede site is Spaanstalig, maar werd automatisch in het Nederlands vertaald door mijn telefoon. Van veel pelgrimsroutes kun je op deze site de route, hoogteverschillen, afstanden, moeilijkheidsgraad herbergen en bijzonderheden bekijken.
Je kunt dus kiezen uit verschillende routes: kust of bergen, veel rust of veel voorzieningen, Portugal of Spanje (of Frankrijk, Duitsland etc.) naar of van Santiago de Compostella, 100 of misschien wel 1000 kilometer, in een groep of juist alleen. Wat de keuze ook wordt, ik wens je in ieder geval ‘buen camino’.
Lees hier alle reisverhalen van onze reporters
Marion is sinds haar pelgrimstocht naar Santiago de Compostella verslaafd geraakt aan langeafstandswandelingen. Haar huurhuis heeft ze inmiddels opgezegd om te sparen voor andere betoverende wandelroutes, zoals de Pacific Crest Trail in Noord-Amerika. Maar eerst doet ze drie maanden vrijwilligerswerk als Quetzaltrekkergids in Guatemala
Modern, licht en multifunctioneel. Een veelzijdige wandelschoen boordevol innovatieve duurzaamheidskenmerken. Zoals het gebruik van hoogwaardig Perwanger bovenleer en het naar `Global Recycling Standard´ 100% gerecyclede textiel in het bovenwerk en het PFC-vrije waterdichte Eco-shell membraan.
Ongerept Noorwegen beleef je met BBI Travel. In Noorwegen ervaar je spectaculair natuurschoon en levendige dorpjes. Tijdens jouw rondreis verblijf je in gemoedelijke hotels en pensions. Boek jouw rondreis via BBI Travel en verzeker jezelf van een vakantie om nooit te vergeten. Lees meer
De achterkant van de rugzakken is uit één stuk is vervaardigd. Hierbij is het stuk van je rug waar je het meest transpireert extra ventilerend gemaakt en zijn delen op andere plaatsen verstevigd. Door deze combinatie van ademend vermogen en meer steun heb je bij dezelfde belasting een hoger draagcomfort.
Pure levensvreugde voor een onvergetelijke vakantie: tussen cultuur en natuur, hoogtes en dieptes, tradities en trends.
Geen andere regio combineert extreme tegenstellingen op zo’n charmante wijze als Innsbruck. Hier kun je je vanuit het hart van de hoofdstad van Tirol binnen slechts 20 minuten in luchtige hoogtes op de Nordkette begeven.
Nieuw-Zeeland. Letterlijk aan de andere kant van de wereld en een waanzinnige bestemming voor een droomvakantie. De natuur is er prachtig en niet voor niets heeft Nieuw-Zeeland dertien nationale parken verdeeld over het Noordereiland en het Zuidereiland. Voor meer inspiratie hebben we de zeven mooiste nationale parken voor je op een rij gezet. Lees meer
Het bergdecor van Valle d’Aosta in Noord-Italië is adembenemend. Het dal wordt omringd door de hoogste toppen, door de Mont Blanc, de Monte Cervino, de Monte Rosa. Skiën tot 3000 meter en zelfs hoger betekent sneeuwzekerheid tot eind april. Lees hier de reistips en reisverhalen. Lees meer
Ongerept Noorwegen beleef je met BBI Travel. In Noorwegen ervaar je spectaculair natuurschoon en levendige dorpjes. Tijdens jouw rondreis verblijf je in gemoedelijke hotels en pensions. Boek jouw rondreis via BBI Travel en verzeker jezelf van een vakantie om nooit te vergeten. Lees meer
Ontdek het echte IJsland met Voigt Travel. Samen met lokale gidsen beleef je unieke excursies. Je slaapt in kleinschalige hotels en lodges. Zo ontdek je met alle aandacht de ongebaande paden van IJsland. Bekijk de reizen!
Voigt Travel is reispartner van Mountainreporters
Ik kan me helemaal niet herinneren dat ik een enquête heb ingevuld ::
Wat leuk dat je de Francès hebt gelopen. Die wil ik ook ooit nog een keer wandelen:).
Ik heb de enquête ook ingevuld bij het ophalen van mijn Compostela. Ik kan me niet herinneren dat ik voor een sportieve motivatie kon kiezen, maar dat was ook niet mijn belangrijkste overweging dus misschien ben ik het gewoon vergeten.
Voor dit artikel heb ik gebruikgemaakt van de gegevens van the pilgrim’s office:
https://oficinadelperegrino.com/estadisticas. In de statistieken worden alleen culturele, cultureel-religieuze en religieuze motieven genoemd. Jammer, want ik denk dat de meeste pelgrims ook gewoon heel erg van wandelen houden.
Ik heb de Frances gelopen en ik deed het om te kijken hoe ik erop reageerde lichamelijk en geestelijk. Bij het verkrijgen van mijn compostela heb ik gezegd dat ik het om spirituele redenen deed maar er werd ook gevraagd of ik het om het sportieve deel deed. Welke enquête vulde jij in dat dit niet een motivatie was?