HET GELUID VAN DE MAAN | Een reisverhaal over het andere Tunesië

Een reisverhaal van Sabrina Gaudio

Vonken dwarrelen sierlijk omhoog de nachtelijk hemel in. Hoger en hoger, totdat ze uitdoven en er niets meer achterblijft dan donkerzwart, stipjes flikkerende sterren en een bijna-volle maan. Het kampvuur knettert als Nouri met een hark de roodgloeiende stukken hout opzijschuift, een gat in het mulle woestijnzand maakt, om er vervolgens een plat stuk deeg in te begraven. “Khobez el mella”, zegt hij. Brood dat in de grond, onder een dikke laag zijdezacht zand wordt gebakken. Khobez betekent brood, mella komt van mellal, zand in het Arabisch.

Vijftien minuten later komt er een perfect rond, knapperig brood uit de aarde. Zonder zand erop, want dat is blijkbaar zó zacht van structuur, dat het niet op het brood blijft plakken. Het smaakt naar de woestijn, vuur en aarde, het simpele leven van toen. Misschien wel het beste brood dat ik ooit at, in een landschap dat niet zou misstaan op een ansichtkaart. Groeten uit de Sahara, zou erop staan.

SAHARA HOTNIGHTS

De kilte van de woestijnnacht verdrijvend, zit ik bij een kampvuur middenin de Sahara, omringd door donkerte en kilometers niets. Amine, een Tunesische fotograaf die met me meereist, ernaast. Een boomlange kerel, sterkgebouwd, krachtige kaaklijn en ogen vol vuur, zoals ik me een Arabische strijder zou voorstellen.

We verwarmen onze blote voeten bij het vuur, dichtbij de vlammen, net zo lang totdat het zo heet wordt dat we het niet meer volhouden en weer een stukje verder naar achter schuiven. “Het is hier zo stil dat het pijn doet aan mijn oren”, zeg ik. Amine kijkt omhoog. “Je hoort hier alleen het geluid van de maan”, antwoordt hij.

Ik ben op weinig plekken geweest die zo afgelegen ligt als deze, Camp Mars in Parque National de Jbil (ook wel geschreven als Jebil), Tunesië’s op één na grootste nationaal park, middenin de Sahara. Planeet Mars noemen ze het 1500 km2 grote gebied waarin je dit woestijnkamp vindt. NASA vergeleek ooit beelden van de rode planeet met luchtfoto’s van deze plek en er bleken opvallend veel overeenkomsten in hun landschappen.

Om er te komen reden we drie uur lang in onze Toyota Landcruiser door een extreem uitgestrekt, droog en desolaat gebied. Het eerste uur over een enkele autoweg – links en rechts oneindige horizonnen van glooiende duinen – net te krap voor twee auto’s om elkaar te kunnen passeren en half-bedekt met honingkleurig woestijnzand dat over het asfalt is gewaaid en zich heeft gevormd tot miniatuur zandduintjes, daarna hevig hobbelend over alleen zand en stenen.

De weg is weg. Nouri achter het stuur, glijdend door het mulle woestijnzand dat soms de vloeibaarheid van water lijkt te hebben aangenomen, de bandensporen volgend van de mensen die ons voor waren. We scheuren met een noodvaart door het zand, soms lijken de banden grip te verliezen, maar Nouri stuurt behendig bij, zonder enkele moeite, één hand op het stuur.

Camp Mars ligt in Timbaine in het midden van de Grand Erg Oriental, 100 km ten zuiden van Douz, in de Jbil Nationaal Park. GPS-coördinaten: 32.8966471, 9.1308988

STIPJE IN DE WOESTIJN

Die nacht slaap ik beter dan ik in maanden deed. Het is ijskoud buiten en ik ben bedolven onder stapels dikke dekens. Ik ben een stipje in de woestijn, zo slapend in mijn tent, bedenk ik me. Onderdeel van iets oneindig groots en ik voel me nietig, gerustgesteld. Geen geluid, geen lichtvervuiling, geen telefoonbereik, geen elektriciteit. Mijn tent is verlicht met kaarsen die ik, net voordat ik ga slapen, uitblaas en zo meteen ook alle lichten van de wereld doof. Tenminste, zo lijkt het. Donker, niets meer dan donker.

De volgende ochtend word ik wakker van de eerste zonnestralen die zich dapper door het tentdoek naar binnen duwen. Als ik naar buiten stap lijkt de aarde zich die nacht te hebben gereset. Maagdelijke zandheuvels liggen voor me, de wind heeft ze rimpelig gemaakt. Het lijkt alsof niemand hier ooit eerder was. Links Jebl Timbaine, een eenzame berg, zijn top zo plat als een dubbeltje. De morgen kleurt het zand koperrood – het heeft wat weg van een enorme fluwelen deken, zacht en sierlijk – de lucht verandert van geel, roze en lila, naar steeds blauwer. Ik pak één van de felrode sleeën en sleep die achter me aan de hoogste zandduin op.

Het uitzicht op Camp Mars is waanzinnig; een tiental witte vierkantjes in een verder lege woestijn, alsof het vanuit de ruimte heeft gekozen om te landen op onze planeet. Helemaal beneden zie ik Nouri lopen, het ontbijt klaarzettend. Ik ga op de slee zitten en laat me van de duin glijden, helemaal naar beneden het kamp in. Zo leuk, dat ik het nog drie keer doe. Ik spendeer een dag op planeet Mars, genoeg om even te proeven van het leven op een buitenaards mooie plek als deze.

Liever nog had ik langer gebleven, om nog een keer de sterrenhemel te zien, liggend op een groot kleurig kussen tussen de kaarsen, nog een keer te eten van de traditionele zuid-Tunesische maaltijden in de warmte van de gezamenlijke tent, nog een woestijnbiertje te drinken, nog een keer naar beneden te sleeën en nog een keer Nouri’s ghobs el mellah te proeven.

HEAVEN IS A PLACE ON EARTH

De lucht ruikt naar een nieuwe dag, vermengd met de geur van verbrand hout en een vleugje rozen. We zijn aangekomen in Douz, een piepklein stadje aan de rand van de woestijn, zo’n honderd kilometer van Camp Mars vandaan. Precies dit rook ik toen ik twee jaar geleden in de bergen van de Marokkaanse Hoge Atlas was, op weg naar de hoogste top van Noord-Afrika. Het draagt de geur van ghobs, olijfbomen, stoffige wegen, de moskee. De typische geur van dit stuk planeet.

Onder een vaalblauwe lucht rijden we verder richting Djerba, een schilderachtig eiland aan de zuidoostkust van Tunesië, mijn bestemming van vandaag om te gaan suppen in een wonderschone lagune. En dan, opeens is hij daar, de Mediterraanse zee, veranderend van elektrisch blauw, naar een soort koraalgroen en weer terug, het is maar net hoe de zon erop valt. “Het water is hier net zo blauw als op de Malediven.”, had Amine me eerder gezegd. Eerst zien, dan geloven.

We rijden over een kilometerslange brug – de Chaussée Romain, een eeuwenoude verbinding van het vaste land naar het eiland en andersom, stammend uit de Romeinse tijd – langs uitgestrekte, spierwitte zoutvlaktes, smalle stranden met donker zand en felgroen zeewier, zeemeeuwen juttend naar iets eetbaars. Het zonlicht weerkaatst op de weg. “Heaven is a place on earth” speelt door de speakers en chauffeur Belgacem zet de radio nog een tikkeltje harder. Ik denk dat hij het ook voelt. Dit ís een stukje hemel op aarde

SUPPEN & KITESURFEN IN DJERBA

Een vlag wappert bovenop een wit houten huisje met rieten dak, een echte surf shack en de enige bebouwing op dit stukje wild strand. Belgacem parkeert de Landcruiser naast een groene VW-camper en ik ben de auto nog niet uit of Blue, een husky met helderblauwe ogen, rent me kwispelend tegemoet. Ik ben bij Kite Aventure, Blue’s territorium (of tenminste, dat dénkt hij) en vandaag kajak ik door de golven van Djerba’s Mediterraanse lagune. Terwijl ik naast eigenaar Zeyd door het azuurblauwe water peddel, vertelt hij me over zijn bijzondere onderneming. Zijn droom: een volledig zelfvoorzienende eco farm, met zonnepanelen en een moestuin.

Nu geeft hij al kitesurf-, SUP- en yogalessen, maar in 2022 wil hij daar nog kampeer-experiences op de ruige stranden van het schiereiland aan de oostkant van de lagune aan toevoegen. Naast het runnen van een zo duurzaam mogelijke onderneming, werken ze bij Kite Aventure ook hard aan de bewustwording van het afvalprobleem bij locals. Want dat is iets waar je eigenlijk niet omheen kunt als je door Tunesië reist. Gelukkig zijn er organisaties als Kite Aventure, Tounes Clean-Up en Tunisie Recyclage die met hun clean-ups en educatieprogramma’s ervoor zorgen dat Tunesië beetje bij beetje schoner wordt.

MAANLANDSCHAP

Met mijn blote voeten op de maan, zo voelt het als ik de volgende dag over de “reliefs lunaires” van Aïn Charchara wandel. Het lijkt hier meer op een maanlandschap dan een plek op deze planeet. Zo ver als ik kan kijken door erosie gepolijste hobbels en knobbels, vreemd gevormde paddenstoelen en miniatuurkloven. Chemische en geologische verschijnselen hebben hier in de loop van de millennia spectaculaire reliëfs gevormd. Middenin de woestijn. Echt, maar dan ook écht in the middle of nowhere.

Amine, Belgacem, onze gids Chokri en ik raakten eerder de weg kwijt en reden per toeval een politieauto tegemoet die ons vervolgens escorteerde naar deze plek. Een aanduiding waar het precies is ontbreekt. Dit moet je weten. Geen andere mensen hier, zelfs geen vogel die het aandurft zich hier te vestigen. Volgens sommigen een magische hotspot met speciale energieën, Chokri zegt dat ik die het beste kan ervaren als ik zonder schoenen over de stenen loop. Of dat zo is weet ik niet, maar ik besef wel dat het bijzonder is om dit landschap direct te vóelen, in plaats van alleen te zíen. Zonder zweverig te willen klinken, één met de aarde.

De ‘reliefs lunaires’ vind je in Ksar Ghariani, ongeveer 50 kilometer van de grotere stad Tataouine vandaan, richting Ben Guerdane. Het dorp Smar is hier niet ver vandaan. GPS-coördinaten: 32.999899, 10.903937

STAR WARS & BERBERDORPEN

We zetten koers richting Chenini, een eeuwenoud Berberdorp gelegen tegen de bergflanken van het Dahargebergte in de zuidelijke Sahara. Een rit die me voert door een terracottakleurig zandlandschap, onderbroken door stoffige, donkergroene lage struiken. We rijden door Tataouine, een stad die wereldberoemd is om haar unieke, typisch Berberse bouwstijl. Dit en de droge, dorre landschappen, zon, zand, zout en een eindeloze lucht, maken dit tot een onaards stuk planeet.

Je begrijpt meteen waarom George Lucas juist deze plek koos als locatie voor zijn Star Wars films. De fictieve thuisplaneet Tatooine van Luke Skywalker werd zelfs naar deze stad genoemd. De decors van de filmset zijn nog altijd te bezoeken en zijn een bedevaartsoord geworden voor Star Wars-fans. Maar ook ik, als absolute Star Wars-leek, kijk mijn ogen uit in Ksar Ouled Soltane, de vele kleine kamers, aaneengeregen als honingraten. Misschien niet helemaal authentiek, maar het geeft toch het gevoel van heel even de geschiedenis in stappen.

Je begrijpt meteen waarom George Lucas juist deze plek koos als locatie voor zijn Star Wars films.

CHENINI & OORVERDOVENDE STILTE

Ooit heersten hier de Berbers, maar inmiddels is hun taal en cultuur grotendeels verdwenen. Gelukkig zijn daar nog de ruïnes van Chenini, een klein half uur rijden vanaf Tataouine. Het dorp staat als een kroon op de top van een berg, daaronder een diepe kloof omzoomd met groene palmbomen. De huizen van Chenini lijken tegen de helling aan te kleven, grotten die naast elkaar uit de rotsen zijn gehouwen. De meeste zijn afgebrokkeld en verlaten, mooi in al hun vergankelijkheid, alleen de moskee schittert in oogverblindend wit.

Ooit werden deze rotswoningen bewoond door het strijdlustige Berbervolk. In het originele dorp, helemaal bovenop de berg, wonen nog een paar families, de meesten zijn uit praktische overwegingen in de nieuwe huizen aan de voet van de berg getrokken. We lopen omhoog, dwars door de verlaten rotswoningen, over stenen trappen waar de voetstappen van het verleden nog voelbaar zijn, naar het hoogste punt van het dorp. De uitzichten over de vallei, de slingerweg en de moskee zijn fenomenaal. Ook hier weer het oorverdovend galmen van stilte, alsof het leven heel even op pauze staat.

Er zijn verschillende Star Wars locaties te bezoeken, die van Ksar Ouled Soltane vind je hier: GPS Coördinaten: 32.7886306, 10.5153802

---

---