Of het voor heel Lombok geldt weet ik niet, maar hier in de kampong worden bepaalde tradities in ere gehouden. Daar kwam ik achter bij aanvang van de bouw van mijn huisje. Hoewel dit tegenwoordig een overwegend moslimeiland is, zijn rituelen die nog stammen uit de tijd dat animisme de boventoon voerde, onderdeel van het leven. Er moet een en ander uitgevoerd worden voordat de fundering gelegd kan worden.

Ik dacht aan een gebed, maar het bleek dat er een kip geslacht werd. Ter plaatse, zodat het bloed zich goed over de plek verspreiden kan. Hiermee worden de kwade geesten, die wellicht nog in de omgeving zitten, weggejaagd. De aarde krijgt met deze gift extra stevigheid. Dat is nodig om eventuele aardbevingen, die hier geen uitzondering zijn, te trotseren. Nadat het nog een tijd zonder kop gefladderd heeft gaat het slachtoffer, letterlijk dit keer, de pan in en wordt onderdeel van de lunch.

De werkers, mannen en vrouwen, genieten van een gezamenlijke maaltijd. Niet alleen die dag, maar iedere. Vrouwen die niet aan het sjouwen zijn, bereiden het eten. Het is de bedoeling dat de opdrachtgever, als deze een beetje fatsoen heeft, dit betaalt. Evenals af een toe een pakje sigaretten of een grote zak tabak.

Vrouwen zijn sterk hier!

Bij de fundering van de badkamer was het ritueel overgeslagen. Je zou denken, daar het onderdeel is van een huis, dat het niet extra nodig zou zijn. Maar met de heftige regen was een deel weggespoeld. De mannen zagen dit als een teken. Dus ja, daar ging weer een kip.

Ze zijn hun leven niet zeker, maar hebben voordat ze gaan, in ieder geval een goed bestaan. Af en toe krijgen ze een handje graan toegeworpen. In alle vrijheid scharrelen kippen, kuikens en hanen de rest van hun voedsel bij elkaar. Vanuit het dorp de heuvel af, vaak via mijn terras, richting rivier. De gezinnen die geen nachthok hebben gaan tot de volgende ochtend in een zak.

De kippen scharrelen zich een weg langs het terras
Koken voor onze gezamenlijke maaltijd

Het huis is nog niet helemaal klaar. Er wordt geverfd, gestuukt en afgewerkt. Vanuit mijn slaapkamer zie ik het zachte schijnsel van sfeervolle verlichting die is aangelegd om het pad langs bananenbomen, vanillestruiken en andere eetbare vegetatie, in de avond begaanbaar te maken. De badkamer is met zijn muren van keien en bamboe dak, prachtig geworden. Aangezien ik toch niet kook, heeft de keukenafwerking geen haast. Deze woonplek is in een stadium dat volgens de gewoonte, om een viering vraagt. Geen housewarming, maar opnieuw een ritueel. Ditmaal met gebed.

Plus een gezamenlijk diner waarbij minderbedeelde kinderen van buiten de kampong ook welkom zijn. Zij krijgen rond het middageten een kartonnen doosje met daarin een maaltijd van rijst, groente en kip, een beker water en wat zoets. Veel gezinnen redden het maar net. Vaders gaan naar Maleisië om in de palmolie industrie, vaak illegaal en onder erbarmelijke omstandigheden, geld te verdienen. Meer dan eens komen ze te overlijden. Dan wordt het voor de familie natuurlijk extra zwaar.

Eerst eten de kinderen

Later in de middag is het tijd voor gebed. Daarna gaan de volwassenen eten. Mijn aanname was dat dit met zijn allen tegelijk zou gebeuren. Maar dat blijkt niet het geval. De mannen die in het dorp aan het bouwen zijn hebben trek en vallen aan. Vrouwen die gekookt hebben waren al voldaan en de biddende oudere mannen zitten met elkaar in een ruimte. Zij krijgen hun bord daar.

Kokos voor de curry

Dat maakte het overigens niet minder gezellig. Tijdens de voorbereidingen mocht ik erbij zijn en helpen met klusjes. Een lust voor het oog de bedreven handen te zien snijden, husselen en schoonmaken. Naast dat er gewone messen zijn zal hier in de keuken een stanleymes niet ontbreken. Er wordt kousenband mee gesneden zoals wij snijbonen maken en de tempé gaat in kleine stukjes. Dat laatste karweitje was simpel genoeg om zelf te kunnen doen. Met een gewoon mes, alstublieft.

Met de broeders op pad

Over eten gesproken. Het dieet is overwegend vegetarisch (met 101 manieren van tempé bereiding). Soms dus die kip of een klein visje. Een paar keer per jaar, na de oogst van de rijst, wordt er gezocht naar aal. Ik had geen idee dat die in dat water leefden. Handen woelen door de modder om wat bij elkaar te sprokkelen. Geregen aan een stokje worden ze boven het vuur geroosterd en als snack geserveerd. Heerlijk!

Tot mijn verrassing is er een ander bijzonder hapje dat ik erg smakelijk vind. Het is echt een delicatesse en je moet geluk hebben ze te ontdekken. Ze zijn te vinden in de bamboe, werd me verteld.

Op mijn vraag hoe dan precies kon men geen voor mij begrijpelijk antwoord geven. Tijdens een wandeling met de broeders kwam ik er uiteindelijk achter. Soms zit er aan de buitenkant van de stengel een wit blad. Dat is een plek waar ze doorgaans huizen.

Ik heb het over wormen. Larven eigenlijk. Ter hoogte van het blad wordt er met een kapmes een gat geslagen voldoende om een hand doorheen te steken. Met enig geluk komt deze gevuld weer naar buiten. Bij het vermoeden dat er veel in zit wordt de bamboe gekapt. Terug thuis gaan de larven in heet water en daarna in de wok. De knapperige lekkernij is een gezond soort chips. Prima combinatie met rijstwijn

Hier op Lombok moet je de adresjes weten. In de winkels is het niet te krijgen. We zitten hier tenslotte op een Islamitisch eiland, al wordt er gerookt, gedronken en vreemdgegaan bij de vleet. Soms is de kwaliteit niet zo goed, bijvoorbeeld omdat het met water is aangelengd. Dat is me verteld, ikzelf had het niet zo door.

De aankoop van brem is een klein ritueel op zich. Je neemt er de tijd voor!

De mannen weten precies waar ze het beste naartoe kunnen. Achterop de scooter laat ik me meenemen door smalle straatjes dwars door de verschillende kampongs. Totdat we halthouden bij een huis waarachter ik nooit zou vermoeden dat er drank verkocht wordt. Denk bij deze rijstwijn trouwens niet aan Sake, de Japanse variant. Hier heet het brem en is er niet mee te vergelijken.

De witte kan erg smakelijk zijn, zeker als deze wordt gemengd met bier dat meer wegheeft van limonade. Alcoholvrije Bintang (wel te krijgen in de supermarkt). Mijn voorkeur heeft de rode brem. Gemaakt van bruine kleefrijst is de kwaliteit vaak beter en daarom wat duurder. De aankoop is een klein ritueel op zich. Je neemt er de tijd voor!

Zittend op een kleedje wacht je op het eerste glas. Na het proeven ga je over tot de aankoop of je vraagt of er nog een andere is. Soms is het zo gezellig dat er met elkaar een eerste zak wordt buitgemaakt. Een zak, geen fles. Deze plastic zak wordt bij een punt opengescheurd zodat de inhoud in een oude frisdrank fles geschonken kan worden.

De Bintang erbij en dan in een borrelglas waarbij het de bedoeling is dat je het in een keer achteroverslaat. Het glas wordt opnieuw gevuld en gaat naar degene naast je. Je volgende slok komt er vanzelf weer aan.

Tradities en rituelen. Ik kan er geen genoeg van krijgen!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.