Hiken door een verdwijnende woestijn, de realiteit van de Bardenas Reales

Een woestijn die langzaam verdwijnt, en zo vochtig is dat er een ware muggenplaag kan ontstaan. Uitgestrekte vlaktes wisselen zich af met hoge rots- en kleiformaties in alle kleuren van de zonsondergang. Dit is een ruig gebied, waar vroeger rovers zich verborgen voor de autoriteiten. Zo’n tachtig kilometer ten zuiden van Pamplona in Spanje ligt de Bardenas Reales. Ooit was deze woestijn een grote binnenzee, en nog altijd kun je er fossielen vinden.

Ondanks de hitte valt er verrassend veel regen. Omdat het landschap grotendeels uit klei en los gesteente bestaat, spoelt het langzaam weg in de rivieren. Sommige schattingen voorspellen dat de woestijn over vijftig jaar verdwenen zal zijn.

De Bardenas Reales is grofweg onderverdeeld in drie gebieden. De Plano is een vlakte waar graan en rozemarijn de boventoon voeren. Net zo vlak is de Bardena Negra, waar je meer pijnbomen en schapenkuddes vindt. Het spectaculairste gebied is de Bardena Blanca. Midden in deze woestenij ga ik een paar nachten doorbrengen in een hut, en uiteraard staat er een wandeling op de planning!

De beroemde rotsformatie Castildetierra

Ik begin mijn tocht in de woestijn vanuit het dorpje Arguedas. De weg is onverhard, maar goed begaanbaar. Na het passeren van de laatste bergkam ontvouwt zich een uitzicht over het onherbergzame gebied. Het meest iconische beeld is de rotsformatie Castildetierra, een eenzame piek in de golvende, gele kleibodem. Het heeft de afgelopen dagen geregend. De zon breekt net door de wolken en zet de Castildetierra in een rode gloed.

Langzaam begin ik te beseffen hoe ver ik van de bewoonde wereld ben. Kilometers verderop arriveer ik bij de hut, die eenvoudig maar functioneel is. Je kunt er slapen, je afspoelen onder een waterstraal en koken op een gaspitje. Het eerste wat ik uit mijn tas haal, is een fles DEET. De waarschuwing van de eigenaar was zeer terecht. Zodra ik de auto uitstapte, werd ik direct belaagd door zwarte zwermen muggen. Gelukkig doet de DEET uitstekend zijn werk.

De door erosie weggeslagen wandelroute

Na een nacht van diepe, ongestoorde slaap word ik vroeg wakker. Het is doodstil buiten; alleen wat geritsel in het struikgewas is hoorbaar. Met een mok koffie wacht ik tot de zon haar stralen over de omgeving spreidt. Wat is het hier ongelooflijk ongerept en mooi. Vandaag wil ik een wandeling maken van vijf kilometer bij de Pisquerra. Niet te lang, want het kan snel te warm worden.

Ik laat de auto achter langs de weg en begin vol goede moed aan een duidelijk zichtbaar pad. Al binnen enkele honderden meters wordt duidelijk dat de woestijn constant in beweging is. Het pad wijkt af van de route in mijn app. De Pisquerra, of Piskerra in het lokale dialect, is een verzameling opvallende bergformaties.

Water heeft in de loop der jaren diepe groeven in de zachte aarde uitgesleten, wat voor een prachtige textuur zorgt. Ik loop eerst langs de voet van de bergen, om vervolgens tussen de formaties door te verdwijnen. Hier zou een trap omhoog moeten zijn, maar de realiteit wordt al snel zichtbaar: de traptreden zijn volledig weggeslagen door erosie. Wat een simpele wandeling had moeten zijn, blijkt een uitdagende hike.

Voor me loopt een groep Franse wandelaars. De route vervolgt zich over een bergflank, door een diepe gleuf in de klei. Vastpakken en jezelf optrekken is bijna onmogelijk, omdat de klei en stenen afbrokkelen onder je handen.

Zonder navigatie de stapels stenen volgen

Gelukkig houd ik wel van een uitdaging, en eenmaal boven is het de moeite meer dan waard. Het uitzicht laat me sprakeloos achter. Nog nooit zag ik een landschap als dit, met rode en gele bergen die overal om me heen stralen. Toch ben ik nog niet op de hoogste piek. Ik draai me om en loop over een schuine vlakte richting de top.

Van een afstandje lijkt het een raadsel hoe ik daar moet komen, maar de route leidt onmiskenbaar die kant op. Dacht ik dat het eerste stuk zwaar was, dan moet het ergste nog komen. De Fransen hebben de handdoek al in de ring gegooid en zijn omgekeerd. Stapeltjes stenen van eerdere wandelaars wijzen aan waar ik mijn voeten moet zetten. Dit is zware alpine, maar ik wil en zal naar boven. Herkenbaar?

Zwaluwen scheren rakelings langs mijn hoofd terwijl ik smalle richels, nauwelijks zichtbare paden en losliggende stenen trotseer. Maar dan, eindelijk, sta ik op de top van de Piskerra. De lucht is wat heiig, en de zon verwarmt de plassen van de regenbuien die eerder vielen. Tijd voor een uitgebreide pauze.

De rijke flora en fauna in de Bardenas Reales

Doordat de woestijn zo vochtig is, is het dierenrijk anders dan je zou verwachten. Onderweg vond ik tientallen bleke slakkenhuisjes, en ’s avonds kwaken kikkers in de ondiepe modderpoelen. Tussen een paar struiken ontdek ik een enorme spin in haar web – geen lieverdje, als ik het internet moet geloven. Ook grotere dieren gedijen hier goed. Regelmatig kom ik sporen tegen van wilde zwijnen en wilde katten. Er moeten ook slangen, kreeften en vossen zijn.

Boven mijn hoofd zweven vale gieren op de thermiek in groepen rond de bergpieken. Als je dat nog nooit eerder hebt gezien, is dat een unieke ervaring! Er zijn hier weinig bomen te vinden, de begroeiing bestaat voornamelijk uit stugge grassen en struiken. Overal waar je kijkt, tref je rozemarijn en met een beetje geluk zelfs wat heide.

Nagenieten in de hangmat

Op de terugweg valt me opnieuw op hoe kwetsbaar deze woestijn is. Het pad dat aan de andere kant zou moeten lopen, is volledig verdwenen. Het enige dat overblijft, is een steile klif. Ik blijf uit de buurt van de overhangende randen en klim een stuk dezelfde route terug. Op het plateau ligt een weide, waar stapeltjes stenen een alternatieve route aangeven. Vanaf hier daalt het pad sterk, en het laatste stuk loop ik over droge stukken kleigrond die in de hete zon afbladdert.

Wanneer ik halverwege achterom kijk naar de hoge top waar ik zojuist stond, kan ik bijna niet geloven dat het me gelukt is. Qua hoogte was deze wandeling geen enorme prestatie – de stijging bedroeg zo’n 600 meter – maar de moeilijkheid van de route was een onverwacht element. De zon zakt lager en de temperatuur daalt mee. Tijd om de DEET weer tevoorschijn te halen. ’s Avonds herbeleef ik de avonturen bij de hut, dit keer met een rood wijntje in de hangmat!

---