Het ‘regent’ lawines

Het ‘regent’ lawines

Door Siebe Steehouder

De Laatste weken ‘regent’ het allerlei helse berichten over de sneeuwval in Oostenrijk. Dat is op zichzelf logisch, maar laat je niet misleiden door dit nieuws, vooral niet door uitspraken als: “Je moet oppassen voor lawines”. Dit vind ik een gekke opmerking. Immers: als je een lawine aan ziet komen dan is het al te laat hoor. Je hoeft echt niet bang te zijn dat er zomaar een lawine over je heen komt. De Oostenrijkse veiligheidsdiensten zorgen ervoor dat wegen, dorpen en openbare gelegenheden worden gesloten als het niet meer veilig is. Vaak is een ”sperre” bovendien maar van korte duur, zodra de helikopterteams redelijk zicht hebben kunnen er met behulp van dynamietstaven lawines ”gesprengt” worden. Dan krijgen de sneeuwmassa’s voldoende triggers om instabiel te worden en op een gecontroleerde manier naar beneden te rollen.

Sneeuwprofiel

Wanneer en waarom besluiten de lawinecommissies om tot actie over te gaan? Hiervoor moeten zij eerst echt op de hoogte zijn van het sneeuwprofiel. Het sneeuwprofiel is het overzicht van opbouw van de sneeuwlagen. Elke laag geeft een periode van sneeuwval aan en kan een andere structuur hebben. De structuur van een sneeuwlaag wordt beïnvloed door de omstandigheden waaronder de sneeuw is gevallen en door de omstandigheden waar het aan blootgesteld is tot aan het moment van inspectie.

De lawinecommissies moeten dus eerst een sneeuwprofiel graven, dit doen ze door een groot gat af te steken op een helling die ze willen onderzoeken. Zo’n profiel kan er zo uitzien:

Het profiel is bedoeld om zwakke of storende sneeuwlagen te detecteren, bijvoorbeeld als er een warmere periode is geweest is deze in de lagen vaak goed voelbaar en zichtbaar als een ”schmelzharschdeck” oftewel een ijslaag(je). Als daar bovenop verse sneeuw terecht komt kun je wel een voorstelling maken dat dit geen optimale aanhechting biedt, sterker nog, het fungeert als een soort glijbaan. Een moeilijker te herkennen probleem is de wind vervrachtte sneeuw (mechanische sneeuw). Bij de verplaatsing door wind breken de ijskristallen uiteen waardoor ze hun ‘pootjes’ verliezen en dus ook bijna al hun hechtpunten kwijtraken. Een moeilijk te detecteren laag dus omdat de structuur en kleur weinig verschilt met andere sneeuw.

Toch is het mogelijk om deze lagen te vinden en in te schalen, bijvoorbeeld door kleine monsters van kristallen te nemen en ze onder een loep te houden. Op deze manier kun je heel duidelijk zien of de kristallen beschadigd, intact of compleet veranderd zijn door de wind. Als je deze lagen hebt gemarkeerd in het sneeuwprofiel, is het nog belangrijk om de dichtheid van de laag te meten. Dit kun je doen door een vuist, vier vingers, twee vingers, één vinger en tenslotte een potlood in de desbetreffende sneeuwlaag te duwen. Dit geeft een goede indicatie hoe goed de sneeuw gezet en gebonden is. Dit zijn een aantal voorbeelden van invloeden en gevolgen van een goede of slechte opbouw van het sneeuwprofiel.

Het mooie en interessante van sneeuw is dat deze veranderingen nooit stoppen en zich altijd blijven ontwikkelen door externe invloeden als wind, temperatuur (ondergrond, tussen de lagen en van bovenaf) en sneeuwhoogte. Totaal zijn er wel meer dan honderd verschillende soorten sneeuw en nog veel meer theorieën om de risico’s van sneeuw te kunnen inschatten en beoordelen. Mocht je verdere interesse hebben in dit thema, dan raad ik aan om bij de Alpen vereniging boeken over lawine kunde te bestellen, een kleine tip en ook nog eens goed voor je Duits!

Lees meer sneeuwberichten op Snowrepublic.nl