De berg stond centraal op de Bergsportdag: een verslag!
Verslag Bergsportdag 2019
Door Shanna Bussink
De berg stond centraal op deze dag, en wat jouw voorkeur ook was om ‘m te beproeven -middels je bergschoenen, trailrunschoenen, vingers, sneeuwschoenen of ski’s – het aanbod was zeer gevarieerd in zowel de workshops, de lezingen en de stands. Er werden ervaringen gedeeld, adviezen verspreid en prachtige foto’s vertoond. Je kon er eindeloos inspiratie opdoen over avontuurlijke reizen en bijzondere locaties en van jong (“jeugdcursussen: de eerste stap in je alpiene klimcarrière”) tot wat ouder (“50 plus basiskampen”) was er kennis op te doen.
Het was druk en dringen geblazen vanaf het moment dat de deuren open gingen. Mijn drang naar kennis en kunde dreef me aanvankelijk richting de workshoptentjes, die eufemistisch workshopplein 1, 2 of 3 heetten. Zo’n plein behelsde een koepeltent, nauwelijks groter dan een gemiddelde partytent. Na een handjevol mensen die zich al snel enthousiast verzamelden begon de eerste workshop van de dag nog voor klokslag 10. Een dubbele hoeveelheid bergfanaten stond buiten de tent, hopende nog een glimp op te kunnen vangen van de workshop.
Ik hield het voor gezien en struinde vol goede moed naar een lezing over hiken. Ruimschoots voor aanvang bleek dit zaaltje al vol te zitten en op de gang stonden er meer mensen dan er al in het zaaltje zaten.
Jelle Staleman
Deze massa vormde onwetend een enorme obstructie om nog terug te keren, maar al traverserend had ik mezelf naar de grote zaal gesleept waar Jelle Staleman zijn vermakelijke epistel uit de doeken deed over het beklimmen van alle 82 vierduizenders van de Alpen
Hoe komt iemand tot zo’n onderneming? In 2011 was Jelle aspirant-gids en had nog geen plannen om ze allemaal te klimmen. Op dat moment was collega-klimmer wijlen Martijn Seuren bezig met dit project, maar hij verloor zijn leven op één van de laatste bergen van dit project. Jelle had er toen nog maar zo’n drie of vier gedaan. In 2012 was hij gids en mede in die hoedanigheid beklom hij in twee jaar dertig vierduizenders. Zo ging, zonder het echt als doel gesteld te hebben, het behalen van die vierduizenders toch snel. Misschien was het dan toch mogelijk?
Levendig vertelt hij over zijn avonturen op de Matterhorn. Deze 4478 meter hoge berg is in goede omstandigheden doorgaans goed te doen. Het was niet zijn meest moeilijke route – dat was de 7b+ route Pilier de Freney – en ook nu was het ijs goed, hij kon goed door klimmen en had per 50 meter touw maar 1, 2 of 3 tussenzekeringen. De uitdagingen kwamen bij het traverseren, waar hij met zijn stijgijzers en ijsbijlen op weinig sneeuw en ijs zich probeerde te verplaatsen. De problemen werden serieus toen zijn bijl viel en deze bleef haken achter rots en zijn stijgijzer.
Hij wist zijn rust te herpakken en na tien uur kon hij de Matterhorn, geklommen via de noordzijde, van zijn lijst afstrepen
Met een tussenzekering van vijftien meter naar links vierden de angst, paniek en negatieve gedachten hoogtij. Hij wist zijn rust te herpakken en na tien uur kon hij de Matterhorn, geklommen via de noordzijde, van zijn lijst afstrepen. Daarmee besloot hij door te pakken en alle vierduizenders te gaan beklimmen.
En dan dat moment, dat je álle 82 4000’ers hebt beklommen. Je staat op de top, je hebt een project afgerond waar je jarenlang aan gewerkt hebt, door weer en wind, met uitputting en tegenslagen.Euforie? “Nou”, zegt Jelle, “wat overheerste was het gevoel ‘Oké, het is klaar. En wat gaan we nu doen?'”. Zelf ook verwonderd voegt hij er ter verduidelijking nog aan toe “Niet de dag erna, maar óp de top al.”
7 Summits
Ook Peter Boogaard met de lezing 7 summits , de 7 hoogste toppen per continent, had geen plannen vooraf om ze alle zeven af te vinken. Pas na de eerste twee, Elbroes (Rusland) in 2007 met Wilco van Rooijen en Denali (Alaska) in 2009 werd hij gevraagd. Hoewel hij zelf enthousiast was, dacht het thuisfront er heel anders over. Zijn vrouw had echter al snel door dat hij hier ook niet gelukkig werd en heeft hem uiteindelijk een vrijbrief voor de bergen gegeven. Aconcagua volgde in 2010 en al snel ook Mount Vison in Antartica, welke vooral uitdagend was qua organisatie. Zijn lezing, waar veel jongeren op af waren gekomen, schetste een realistisch beeld van klimmen op hoogte.
Tussen de mooie platen van vergezichten wordt een foto vertoond van een berglandschap vol stenen monumenten. Eén voor iedere sherpa die omkomt op Everest. “Dit zijn de echte helden. Anders komen wij niet op de top.” Ook de problemen van zuurstofschaarste en de dagelijkse lawinekansen laat hij niet onbesproken. De grimmige sfeer op Everest door vele kapotte en uitgebrande tenten en de vele dode lichamen ‘waar je over struikelt’ benoemt hij als heel confronterend.
Everest problematiek
De problematiek op de Everest wordt ook gekenmerkt door een andere anekdote van Peter. “Tegenwoordig kun je Everest kopen met je creditcard. Er was een vrouw, ze had duidelijk overgewicht en was zichtbaar niet fit voor een extreme beklimming. Ze bood echter €150.000, de arme sherpa’s hebben haar zo goed als naar boven getild met z’n vieren.”
De Mount Everest-beklimming was na Peter’s derde poging succesvol. Na zijn toppoging voor de Mount Everest in 2012 waar hij zo’n 200 meter voor de top moest omkeren tijdens de zogenoemde ‘blackest night ever’ op de Everest waarbij negen mensen zijn omgekomen en de poging in 2015 waar na de beving op 25 april achttien mensen hun leven verloren en de berg voor de rest van het seizoen op slot ging, is het hem uiteindelijk gelukt in 2016.
Jelle Staleman: “Het is acht uur bikkelen voor tien minuten genieten.”
De lezingen van de ervaren klimmers op zuurstofarme hoogtes waren ontnuchterend en gaven tegenwicht aan de adembenemende foto’s. Jelle Staleman: “Het is acht uur bikkelen voor tien minuten genieten”. Maar ook Peter Boogaard wint er geen doekjes om. “Het is niet leuk. Je hebt geen fatsoenlijk eten meer, je slaapt slecht. Bovenop de top is het eigenlijk ook heel naar. Veel wind en kou. Je hebt geen enkele bescherming. Je staat misschien hooguit vijftien minuten op de top en dan worden je wangen zwart. Blij ben je niet, nee. Opgelucht vooral.”
Jezelf tegenkomen en overwinnen
Waarom dan toch? Jelle toont sublieme beelden van zijn vele beklimmingen met vergezichten tijdens zonsopkomst en vertelt glunderend:”Dít is waar je het voor doet, de fantastisch mooie uitzichten.” Peter: “Het is heel mooi om te doen. Jezelf tegenkomen en overwinnen, je moet mentaal sterk zijn. Het is ook een beetje prestige. Ik wil de eerste Nederlander zijn die Kangchenjunga (de derde hoogste berg, gepland voor 2019) beklommen heeft. Maar ik ben niet competitief hoor”, voegt hij er met een knipoog aan toe.
Lange afstand wandelingen
Ook voor de meer horizontale hikers waren er interessante lezingen. Zo werden ervaringen gedeeld over hoe het is om zes maanden met je rugzak op pad te zijn. Veel gegadigden waren er voor de lezingen over de Appalachian Trail (AT) van 3500 km en de Pacific Crest Trail (PCT) van 4600 km. Deze laatste werd gecombineerd met de kunst van het lichtgewicht hiken. Lichtgewicht hiken betekent zoveel als dat je bepakking zo’n 5-10 kg behelst, zonder water.
De lezing wordt gegeven door André en Lian de Jel van Friendly Hiker en reisschrijvers van Mountainreporters: “Lichtgewicht is een filosofie. Wandelstokken kun je ook gebruiken om je tent op te zetten, en zo kun je die filosofie overal op toepassen.
Neem alleen mee wat je écht nodig hebt; neem geen regenbroek als je de woestijn in gaat, bijvoorbeeld.”Lichtgewicht is ook een persoonlijke balans. Het is comfort versus overleven: hoe lichter hoe dichter bij survivalmodus, hoe minder comfort.
Waarom de Pacific Crest Trail?
Hoe werd de beslissing gemaakt voor de PCT? Eerst wilden André en Lian de Appalachian Trail doen, maardie heeft veel bomen. “Voor ons is het belangrijk dat het in ons hoofd goed zit en er veel afwisseling is. Anders ga je er geestelijk last van krijgen, als je alleen in het woud zit. Bij de PCT loop je eigenlijk altijd op hoogte, met veel vergezichten. We wilden wildernis en pure natuur.”
Lian en André: “Voor ons is het belangrijk dat het in ons hoofd goed zit en er veel afwisseling is.”
Zo’n tien mensen staken hun hand op bij de vraag wie er serieuze plannen had om de Pacific Crest Trail te gaan starten. De bekendheid van het pad, dat van Mexico naar Canada loopt, nam vooral een toevlucht na de publicatie van het boek Wild van Cheryl Strayed en de gelijknamige film die er op volgde.
Veel tips voor het reduceren van grammen passeerden de revue. Zo stelden ze voor om te beginnen met ‘de grote drie’: rugzak, tent en slaapzak. Kies een kleine rugzak, vervang je tent voor een tarp of tarp-tent (een tarpzeiltje met muskietengaas en ‘badkuip’) en vervang je slaapzak voor een quilt (een slaapzak met de achterzijde wat toch maar weinig isolatiewaarde heeft weggesneden). Ook de klassieke en doorgaans zware wandelschoen kun je vervangen voor de trailrunschoen, een hike-stijl die flink aan terrein wint de laatste jaren.
Ook een route als de Pacific Crest Trail is niet zonder gevaren en eist jaarlijks zo’n 3-4 doden op, met name door rivierdoorwadingen, aanvaringen met dieren en rook van bosbranden. Ook hier is een goede voorbereiding een must en André en Lian stellen voor om je hike te benaderen als een expeditie. Zorg voor de juiste uitrusting, zorg voor goede fitheid en doe gebiedsonderzoek.
Solotocht
De bijzondere lezing van Jolanda Linschooten over haar trailrunning-tocht haute route door de Pyreneeën zorgde eveneens ervoor dat de Bergsportdag vervuld was met sublieme beelden. De fotografe, vooral bekend van haar avontuurlijke ondernemingen met bijbehorende beelden, wist geanimeerd te vertellen over haar twintig dagen durende solotocht.
Klimaatveranderingen
Maar er was ook aandacht voor minder vrolijke ontwikkelingen in de bergen. Tijdens de lezing Klimaatverandering en de gevolgen voor de Himalaya werden de gevolgen van klimaatverandering treurig duidelijk. Walter Immerzeel en Emmy Stigter van Mountain Hydrology doen wetenschappelijk onderzoek in de Himalaya en vertelden over de snelle en ingrijpende ontwikkelingen. De gletsjers smelten en de moessonregens in de zomer verschuiven. Het water in dit gebied is voor ongeveer 25% van de bevolking van levensbelang. Deze vraag naar drinkwater groeit, mede als de zorgen voor de serieuze overstromingen die in het verschiet liggen, problemen die ook met het huidige klimaatakkoord onafwendbaar zijn.
4500 bergenthousiastelingen
Na een aantal jaren in de Jaarbeurs in Utrecht gehuisvest te zijn geweest, was de Bergsportdag 2019 omwille financiële, vervoer- en parkeerredenen weer terug in Nieuwegein. Waar de Bergsportdag jaarlijks rond 3000 leden en niet-leden verwelkomt, was de locatie dit jaar met zo’n 4500 berg-enthousiastelingen echter niet toereikend.
Het leverde veel hinder op tijdens het verplaatsen tussen lezingen, overvolle zalen en het niet kunnen volgen van workshops en lezingen. Al met al zorgden de lezingen wel voor een gevarieerd aanbod aan kennis, die nog verder uitgediept en verbreed kon worden.
Ik begeleid je in je voorbereiding voor je trektocht onder mijn trailnaam Rayu: een platform over hiken, goed voorbereid op pad gaan en weerbaar buiten zijn. In mijn rugzak zitten – naast een tent en een kompas – kennis en kunde als wildernessgids, fitnesstrainer, vitaliteitscoach en medewerkster van een outdoorwinkel.