Olifanten worden door stroperij zonder slagtanden geboren

Darwin aan het werk

Door Pauline van der Waal

Wauw, hoe bijzonder is dat? In Mozambique kun je Darwins evolutietheorie live aan het werk zien. Door de jarenlange jacht op olifanten en hun ivoor, hebben olifanten zonder slagtanden veel betere overlevingskansen. In een normale olifantenpopulatie ontwikkelt twee tot vier procent van de vrouwtjesolifanten nooit slagtanden. In Mozambique ligt dat nu rond de 30%.

Burgeroorlog in Mozambique

De vijftienjarige burgeroorlog in Mozambique eindigde in 1992, maar heeft z’n sporen achtergelaten op mens en dier. Gedurende de oorlog werd bijna 90% van alle olifanten in het land gedood. Dit gebeurde vooral om hun slagtanden. Het ivoor werd verkocht om wapens te financieren en het vlees werd gebruikt om de soldaten te voeden.
In eerste instantie gingen de stropers voor de mannetjesolifanten omdat die grotere slagtanden hebben en dus meer opleveren. Oudere vrouwtjes hebben ook flinke slagtanden en waren daardoor Plan B. Olifanten zonder slagtanden hadden meer kans om te blijven leven: ze waren eenvoudigweg minder interessant voor de stropers.

Meer en meer olifanten zonder slagtanden

Van de vrouwtjesolifanten die de de oorlog overleefden -zo’n 200 in totaal- had meer dan de helft geen slagtanden. Hun dochters die na het eindigen van de oorlog geboren werden hebben een kans van ongeveer één op drie om ook zonder slagtanden geboren te worden.
Dit effect is overigens niet gelimiteerd tot alleen Mozambique. Ook in andere landen waar er ivoor gestroopt wordt, zoals bijvoorbeeld Zuid-Afrika, Tanzania en Kenia, worden er meer olifanten zonder slagtanden geboren. Sterker nog: uit een onderzoek uit begin 2000 blijkt dat in Zuid-Afrika 98% van de vrouwtjesolifanten geen slagtanden had!

Mannetjesolifanten krijgen kleinere slagtanden

Hoewel het effect vooral bij de vrouwtjes te zien is, lijkt het alsof er ook een effect bij de mannetjes te zien is. Uit een studie in Kenia blijkt dat de mannetjes 20% kleinere slagtanden hadden in vergelijking met oudere mannetjes, en zelfs meer dan 20% kleiner dan de oudere vrouwtjes. Een genetische verandering in grootte is echter lastiger aan te tonen dan het volledig afwezig zijn van slagtanden. Mannetjesolifanten zonder slagtanden komen trouwens praktisch niet voor.

Olifanten zonder slagtanden en hun soortgenoten mét

Ondanks het missen van iets wat een olifant typisch een olifant maakt, lijkt het erop dat de olifanten zonder slagtanden even gezond zijn als olifanten mét. Toch hebben olifanten die slagtanden niet voor niets. Ze gebruiken ze om de grond om te woelen op zoek naar voedsel, of om te graven naar water. De onderzoekers kijken nu of deze olifantenpopulaties grotere leefruimtes gebruiken op zoek naar voedsel in vergelijking met vroeger.

Nog meer onderzoek nodig

Tot slot is daar ook nog de Aziatische olifant. Daar hebben de vrouwtjes eigenlijk nooit slagtanden, en de mannetjes vaker niet dan wel. Is dit effect daar al decennia of misschien eeuwen eerder opgetreden? We houden de onderzoeken in de gaten!

Op safari in Mozambique

Wil je Mozambique en de olifanten bezoeken? Dat kan! Kijk op de website van het Gorongosa National Park voor meer informatie.

Bron: National Geographic
Foto: Pixabay

Pauline van der Waal

Pauline reist en schrijft sinds 2010 voor onze wintersportsite Snowrepublic. Sinds 2017 is zij verbonden aan Reisschrijvers Media, als redacteur en reisschrijver voor Mountainreporters, OutdoorDichtbij en Alpenweerman. Hiken, klimmen, watersport en snowboarden, allemaal activiteiten die perfect passen bij Pauline.

Reizen naar USA en Canada

---